Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία και Όρια Ασφαλούς Έκθεσης

Από το 1970 μέχρι σήμερα οι επιστήμονες μελετούν τις πιθανότητες επίδρασης της μη-ιοντίζουσας ακτινοβολίας στην ανθρώπινη υγεία και τους ζωντανούς οργανισμούς γενικότερα.
Ως αποτέλεσμα της επιστημονικής έρευνας έχουν μέχρι σήμερα εκδωθεί χιλιάδες μελέτες για το θέμα αυτό. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization, WHO): «στον τομέα των βιολογικών επιδράσεων και των ιατρικών εφαρμογών της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας, μέσα στα τελευταία 30 χρόνια έχουν δημοσιευτεί πάνω από 25.000 άρθρα. Παρά το γεγονός ότι μια μερίδα του κοινού έχει την αίσθηση ότι πρέπει να γίνει ακόμα περισσότερη έρευνα, οι επιστημονικές μας γνώσεις σήμερα στο συγκεκριμένο τομέα είναι πιο εκτενείς απ’ ότι για οποιοδήποτε χημικό παράγοντα» (Ενημερωτικό Δελτίο Νο 193, Ιουνιος 2000).

Αξιολογώντας το σύνολο της επιστημονικής έρευνας σε παγκόσμιο επίπεδο, η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από τη Μη-Ιονίζουσα Ακτινοβολία (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection) ICNIRP, μη κυβερνητικός επιστημονικός οργανισμός, επίσημα αναγνωρισμένος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έχει εκδώσει οδηγίες προστασίας του κοινού από την έκθεση, καθορίζοντας τα όρια ακτινοβολίας, κάτω από τα οποία, η έκθεση δεν προκαλεί κανενός είδους βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.

Οι οδηγίες της ICNIRP έχουν εφαρμόσει ένα παράγοντα ασφαλείας 50, χαμηλότερα από την οριακή τιμή κάτω από την οποία δεν έχουν αναφερθεί αρνητικά φαινόμενα στον ανθρώπινο οργανισμό, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της προφύλαξης και τις πλέον ευαίσθητες ομάδες κοινού όπως τα μικρά παιδιά, τους ασθενείς και τους υπερήλικες. Η ICNIRP εξετάζει αναλυτικά τη διεθνή έρευνα και βιβλιογραφία και επαναξιολογεί τις οδηγίες που έχει εκδώσει. Μέχρι σήμερα, η γνώμη της ICNIRP είναι ότι η επιστημονική βιβλιογραφία που δημοσιεύθηκε ύστερα από τις Οδηγίες του 1998 δεν προσκόμισε αποδείξεις για τυχόν δυσμενείς επιπτώσεις κάτω από τους βασικούς περιορισμούς και δεν καθιστά αναγκαία την  αναθεώρηση των οδηγιών της για τον περιορισμό της έκθεσης σε  υψηλής συχνότητας ηλεκτρομαγνητικά πεδία (http://www.icnirp.de/documents/StatementEMF.pdf).

Όπως μπορείτε να δείτε στον πίνακα, κάθε χώρα θέτει τα δικά της εθνικά πρότυπα και όρια για την έκθεση στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Ωστόσο, η πλειονότητα των εθνικών προτύπων και ορίων βασίζονται στις οδηγίες που έχουν εκδοθεί από την ICNIRP.

Σύμφωνα με την έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής για τους Ανακύπτοντες και τους Πρόσφατα Εντοπιζόμενους Κινδύνους για την Υγεία (Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks – SCENIHR,), της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα δε δικαιολογούν την αναθεώρηση των ορίων έκθεσης στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.
http://ec.europa.eu/health/ph_risk/committees/04_scenihr/docs/scenihr_o_022.pdf

http://www.gsma.com/publicpolicy/gsma-launch-infographics-on-global-mobile-network-and-handset-exposure-limits (infographics, 2014)

Τα όρια ασφαλούς έκθεσης στην Ελλάδα

Η ελληνική κυβέρνηση με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ), «Μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά» (Αρ. 53571/3839, ΦΕΚ 1105/Β/6-9-2000) που εξέδωσε το 2000, μείωσε τα όρια κατά 20% σε σχέση με τη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με το Νόμο 3431/06 «Περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 13/Α/3-2-2006), θεσμοθετήθηκαν ακόμη αυστηρότερα όρια ασφαλούς έκθεσης του κοινού. Τα όρια που ισχύουν σήμερα στη χώρα μας είναι κατά 30% αυστηρότερα από εκείνα που ορίζουν οι διεθνείς οδηγίες και έχει υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι από τα αυστηρότερα της Ευρώπης. Επιπλέον, καθορίζεται ελάχιστη απόσταση από σχολεία, βρεφονηπιακούς σταθμούς, γηροκομεία, νοσοκομεία, εντός της οποίας μειώνει κατά ακόμα 10% τα όρια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα όρια περιορίζονται στο 60% εκείνων που έχει συστήσει η ΕΕ και η ICNIRP.
Ωστόσο η χρήση της απόστασης ως παράγοντα για τον καθορισμό των ορίων ασφαλούς έκθεσης δε στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Διεθνώς τα όρια καθορίζονται από την πυκνότητα ροής ισχύος του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου και σε καμία περίπτωση από την απόσταση.
Σε ερώτηση που τέθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Επίτροπος Errki Likaanen αναφέρει σχετικά: «τα επίπεδα ασφαλείας και όχι η απόσταση μιας κεραίας από μια κατοικημένη περιοχή είναι ο κατάλληλος δείκτης για τη μέτρηση των επιπτώσεων στην υγεία των πολιτών».

Αντίστοιχη είναι και η τοποθέτηση της ΕΕΑΕ (Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας) για το θέμα: «Επειδή ο τρόπος που ακτινοβολούν οι διάφορες κεραιοδιατάξεις είναι διαφορετικός, δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί μια απόσταση ασφαλείας που να είναι κοινή για όλα τα είδη κεραιοδιατάξεων. Με τη θέσπιση ορίων έκθεσης για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία αυτή καθ’ εαυτή η απόσταση ασφαλείας προκύπτει ως παράγωγο μέγεθος και είναι μεγάλη για κεραίες που ακτινοβολούν ισχυρά και μικρή για κεραίες που ακτινοβολούν ασθενώς, λαμβάνοντας υπόψη και την κατεύθυνση που ακτινοβολούν οι κεραίες. Έτσι, η απόσταση ασφαλείας που προκύπτει μπορεί να είναι μικρότερη από μέτρο για τις πολύ ασθενείς κεραίες έως και εκατοντάδες μέτρα για τις ισχυρές κεραίες εκπομπής π.χ. ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών σημάτων. Επιπλέον, πολλές φορές η έκθεση των ανθρώπων οφείλεται σε συνδυασμό κεραιοδιατάξεων που βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις. Στις περιπτώσεις αυτές ένα όριο απόστασης δεν θα μπορούσε να προστατέψει από την συμβολή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας πολλών διαφορετικών κεραιοδιατάξεων στην έκθεση των ανθρώπων».
________________________________________
Έρευνες και μετρήσεις στην Ελλάδα

Μετρήσεις και έρευνες γίνονται συστηματικά στην Ελλάδα από την έναρξη λειτουργίας της κινητής τηλεφωνίας. Υπεύθυνος φορέας για την προστασία του γενικού πληθυσμού από τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες είναι η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ). Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας υποβάλλουν στην ΕΕΑΕ, για κάθε κεραία που πρόκειται να εγκαταστήσουν, μελέτη ραδιοεκπομπών η οποία πρέπει να αποδεικνύει ότι με την εγκατάσταση της συγκεκριμένης κεραίας τηρούνται τα όρια εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, όπως αυτά καθορίζονται από την εθνική νομοθεσία. Σύμφωνα με το Nόμο, η ΕΕΑΕ έχει αναλάβει να ελέγχει την τήρηση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, διενεργώντας ελέγχους αυτεπαγγέλτως και χωρίς προειδοποίηση.

Όπως αναφέρει η ΕΕΑΕ, από τους μέχρι σήμερα επιτόπιους ελέγχους που έχει πραγματοποιήσει πανελλαδικά: «στη συντριπτική πλειοψηφία των σημείων πλησίον των ελεγχθέντων σταθμών βάσης, οι μετρηθείσες τιμές των επιπέδων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων βρέθηκαν από μερικές δεκάδες έως και αρκετές χιλιάδες φορές κάτω από τα όρια ασφαλούς έκθεσης του κοινού».
Εκτός από την ΕΕΑΕ, Ελληνικά Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, όπως το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στο πλαίσιο του ερευνητικού τους έργου, έχουν σχεδιάσει και υλοποιούν  προγράμματα μέτρησης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στο περιβάλλον, όπως το πρόγραμμα ΕΡΜΗΣ, πρόγραμμα Pedion24, πρόγραμμα ΦΑΣΜΑ. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων ανακοινώνονται από τα αρμόδια Πανεπιστήμια στις αντίστοιχες ιστοσελίδες των προγραμμάτων. Στη χώρα μας λειτουργούν τρία προγράμματα για τη συνεχή μέτρηση των επιπέδων της Η/Μ ακτινοβολίας στο περιβάλλον. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων αυτών έχουν πραγματοποιηθεί εκατομμύρια μετρήσεις, τα αποτελέσματα των οποίων δείχνουν ότι το σύνολο της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από διάφορες πηγές βρίσκεται πολύ κάτω από τα θεσμοθετημένα όρια.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι με την ψήφιση του νέου Νόμου 4053, υπό την αρμοδιότητα της ΕΕΑΕ, θεσπίζεται το Εθνικό Παρατηρητήριο Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων με στόχο το διαρκή έλεγχο της τήρησης των θεσμοθετημένων ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως αυτά καθορίζονται στην ισχύουσα νομοθεσία, μέσω ενός διασυνδεδεμένου συστήματος σταθμών επεξεργασίας και σταθερών, κινητών και φορητών σταθμών μέτρησης των τιμών της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας για τη διαρκή ενημέρωση του κοινού.

ΠΗΓΗ: Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία και Όρια Ασφαλούς Έκθεσης – ΕΕΚΤ